Γιατί πρέπει να συμμετέχω;

Γιατί να το κάνω;

Ξύνοντας την κορυφή του παγόβουνου, μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε γιατί θεωρείται αρετή η συμμετοχή ενός ατόμου στα κοινωνικά ζητήματα. Ισχύει αυτό, ωστόσο, όταν πρόκειται για την ηλεκτρονική συμμετοχή, και γιατί;

Παρακάτω υπάρχει ένας κατάλογος όπου χωρίς περιπλοκές, μπορείτε να βρείτε έννοιες και ορολογία και αποτελείται από τους κύριους λόγους για τους οποίους η ηλεκτρονική συμμετοχή είναι απαραίτητη.

Ενσωμάτωση των Πολιτών στον Πολιτικό Διάλογο

Πολλές συζητήσεις και διαδικασίες κοινωνικού και πολιτικού ενδιαφέροντος ήταν κυρίως τοπικές ή περιορίζονταν σε συγκεκριμένους κύκλους. Η ψηφιακή δικτύωση καθιστά δυνατή τη γνωστοποίηση αυτών των θεμάτων στο ευρύ κοινό. Έτσι, το ευρύ κοινό αρχίζει να γίνεται μέρος των κοινωνικοπολιτικών συζητήσεων.

Γίνεται ολοένα και πιο σαφές ότι οι πολιτικές συζητήσεις δεν διεξάγονται και δεν αποφασίζονται πλέον μόνο από πολιτικούς ή ομάδες συμφερόντων με επιρροή και φορείς λήψης αποφάσεων και πολίτες παύουν να είναι μόνο παρατηρητές που αισθάνονται ότι δεν έχουν λόγο σε σημαντικά κοινωνικά ζητήματα.

Το φαινόμενο μπορεί να χωριστεί σε δύο μέρη. Από τη μία πλευρά, βλέπουμε την τεχνολογία να γίνεται ένα μέσο στα χέρια των πολιτών, μέσω της οποίας μπορούν να επικοινωνούν, να ανταλλάσσουν απόψεις, να διαδίδουν ιδέες και να οργανώνονται κατά ή υπέρ ορισμένων καταστάσεων- όλα αυτά εν ριπή οφθαλμού. Αυτό όχι μόνο φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά όσον αφορά την έκφραση ιδεών και προτάσεων σε κοινωνικά – πολιτικά θέματα, καθώς και τη δημιουργία και συμμετοχή σε ομάδες πίεσης και οργανώσεις τέτοιας φύσης, αλλά μειώνει επίσης δραστικά τον χρόνο που απαιτείται για κάτι τέτοιο. Οι ομάδες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να επεκταθούν και να εξαπλωθούν, και οι πολίτες μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα σε ένα πολύ ευρύ κοινό (πάντα με σεβασμό στους κανονισμούς της κάθε ψηφιακής κοινότητας), και συνολικά, οι συζητήσεις γίνονται πολύ πιο πλούσιες και ευρύτερες.

Από την άλλη πλευρά, οι κυβερνήσεις παρέχουν όλο και περισσότερες πλατφόρμες μέσω των οποίων οι πολίτες μπορούν να έχουν λόγο. Είτε σε ευρωπαϊκό, είτε σε εθνικό, είτε σε περιφερειακό επίπεδο, οι ψηφιακές πλατφόρμες γίνονται το μέσο για προτάσεις, συζητήσεις, πιέσεις, ανταλλαγή ιδεών, γέννηση κινημάτων ή προσφορών στην πόλης ή στην γειτονιά του καθενός.

Ευρωπαϊκό Επίπεδο

1. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο συζητήσεων, προτάσεων για την κατεύθυνση των κοινωνιών μας και συναντήσεων θα πέσουμε σίγουρα πάνω στην “Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών” (“ECI”). Η “ECI” είναι ένας μηχανισμός της ΕΕ που επικεντρώνεται στην αύξηση της συμμετοχής των πολιτών στην ανάπτυξη των πολιτικών της ΕΕ, αυξάνοντας έτσι την άμεση δημοκρατία. Μέσω της “Πρωτοβουλίας Ευρωπαίων Πολιτών” οι Ευρωπαίοι πολίτες μπορούν να διαμορφώσουν το μέλλον της ΕΕ καλώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει νέους νόμους. Μόλις μια συγκεκριμένη πρωτοβουλία συγκεντρώσει 1 εκατομμύριο υπογραφές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εξετάσει την πρόταση και θα αποφασίσει για τις ακόλουθες ενέργειες. 7 κράτη μέλη συμμετέχουν επί του παρόντος στην πρωτοβουλία.
2. “ Προώθηση των Συνδεδεμένων Ανοικτών Δεδομένων (“LOD”), του Ελεύθερου Λογισμικού και της Συμμετοχής της Κοινωνίας των Πολιτών στη Νομοθεσία σε ολόκληρη την ΕΕ“. Το έργο ξεκίνησε το 2015, κατόπιν αιτήματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και επικεντρώνεται στην προώθηση της ανάπτυξης και της χρήσης εργαλείων που επιτρέπουν στην κοινωνία των πολιτών σε ολόκληρη την ΕΕ να συμμετέχει στην προετοιμασία εγγράφων συμβατών με τα πρότυπα σε όλη τη διαδικασία νομοθέτησης, και στη διευκόλυνση της ενσωμάτωσης των εργαλείων αυτών στο Πλαίσιο Συνδεδεμένων Ανοικτών Δεδομένων. Αυτό καθίσταται εφικτό μέσω μιας διαδικτυακής πλατφόρμας που επιτρέπει στους πολίτες να συμμετέχουν σε δημόσιες διαβουλεύσεις στο πλαίσιο της διαδικασίας λήψης αποφάσεων της ΕΕ. Μέσω των διευκολύνσεων της πλατφόρμας, οι πολίτες μπορούν να υποβάλλουν σχόλια και τροπολογίες σε προνομοθετικά έγγραφα, καθώς και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, σε επίπεδο άρθρων.

Το έργο υλοποιήθηκε από την Υπηρεσία Εκδόσεων της ΕΕ. Το κύριο αποτέλεσμα του έργου είναι ένα πλήρως λειτουργικό πρωτότυπο μιας πλατφόρμας ηλεκτρονικής συμμετοχής για τη συζήτηση νομοθετικών προτάσεων της ΕΕ. Οι νομοθέτες ανεβάζουν σχέδια νόμων στην αντίστοιχη ηλεκτρονική πλατφόρμα, ενώ οι πολίτες μπορούν να σχολιάζουν, να ψηφίζουν και να προτείνουν τα προσφερόμενα σχέδια..

Σε Εθνικό Επίπεδο

1. “Parlement & Citoyens – P&C” (Κοινοβούλιο & Πολίτες), Γαλλία. Το P&C είναι μια πλατφόρμα που δίνει τη δυνατότητα σε νομοθέτες και πολίτες να συνεργάζονται σε σχέδια προτάσεων πολιτικής.
2. “Ανοικτό Συμβούλιο της Ευρώπης – Monithon“, Ιταλία. Η πλατφόρμα επιτρέπει στους πολίτες να παρακολουθούν και να ελέγχουν τις δαπάνες σε εθνικό επίπεδο, καθώς και τον αντίκτυπο που έχουν στην κοινότητα. Η πλατφόρμα επικεντρώνεται στην ενθάρρυνση των πολιτών να συμμετέχουν ενεργά στην εποπτεία των δημόσιων δαπανών και της αποτελεσματικότητάς τους, καθώς και στην οικοδόμηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στην κατανόηση και τη διαχείριση των δημόσιων κονδυλίων.

Περιφερειακό Επίπεδο

1. “SenseCity“, Πάτρα, Ελλάδα. Το “SenceCity” είναι μια εφαρμογή που επιτρέπει στους πολίτες να αναφέρουν θέματα που αφορούν την πόλη τους, στις αντίστοιχες δημόσιες αρχές. Από κατεστραμμένους δρόμους και πεζοδρόμια, μέχρι συσσωρευμένα σκουπίδια σε συγκεκριμένα σημεία, οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στις διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων της πόλης, ενώ ταυτόχρονα ενισχύουν τις σχέσεις τους με τις δημοτικές και δημόσιες αρχές. Ο χρήστης μπορεί να καταγράψει το πρόβλημα με το τηλέφωνό του και να ανεβάσει το υλικό στην εφαρμογή- οι αρχές θα ενημερωθούν και θα προχωρήσουν στις αντίστοιχες ενέργειες.
2. “Ανοιχτή δημοτική πληροφόρηση – ανοιχτό κράτος”, Ολλανδία. Το εξεταζόμενο πρόγραμμα εφαρμόστηκε σε επίπεδο τοπικών αρχών, εστιάζοντας στη δημιουργία μιας “δημοκρατίας της δράσης”, όπου οι πολίτες μπορούν να αντιμετωπίζουν μόνοι τους κοινωνικά ζητήματα, χωρίς την παρέμβαση των δημόσιων αρχών. Το πρόγραμμα δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να υποβάλλουν τις δικές τους, εναλλακτικές προτάσεις για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων ζητημάτων στην κοινότητα.

Όλο και περισσότερες πλατφόρμες και συστήματα σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες επιτρέπουν στους πολίτες να εκφράζονται για νόμους, αποφάσεις και πολιτικές. Οι πολίτες συναντιούνται, από τις πιο απλές πράξεις, τη γνωριμία μεταξύ τους δηλαδή, μέχρι τη δράση, την υποβολή προτάσεων, τον σχολιασμό νόμων και τη διαμόρφωση της καθημερινότητάς τους, καθιερώνοντας έτσι την ίδια την ουσία της κοινωνίας- τη συμμετοχή.

Οι διαδικασίες που αναφέρθηκαν δεν αναμένεται να λειτουργήσουν ως δια μαγείας από την πρώτη ημέρα εφαρμογής, πράγμα που σημαίνει ότι η χάραξη πολιτικής χωρίς αποκλεισμούς και οι πολιτικές συζητήσεις δεν θα εφαρμοστούν από τη μια στιγμή στην άλλη, ούτε θα αλλάξουν αμέσως το σημερινό κατεστημένο των πολιτικών και των συνηθισμένων πρακτικών. Είναι ωστόσο μια σπουδαία και μάλλον ενδιαφέρουσα αρχή για να συνδυαστούν και να στροβιλιστούν οι φωνές σε μια όμορφη δίνη πολυφωνίας και σεβασμού.

Η Διακυβέρνηση Γίνεται Ταχύτερη και Αποδοτικότερη

Όπως αναφέρθηκε, οδεύουμε με ταχείς ρυθμούς προς την εποχή όπου οι περισσότερες κυβερνητικές υπηρεσίες στρέφονται προς το ψηφιακό φάσμα. Οι περισσότερες χώρες έχουν αναπτύξει ένα ψηφιακό σύστημα μέσω του οποίου οι πολίτες μπορούν να διεκπεραιώνουν πλήθος υπηρεσιών, αν όχι όλες. Να εκδίδουν αιτήσεις, και άδειες, να προχωρούν σε πληρωμές και να κλείνουν ραντεβού. Καθώς όλο και περισσότεροι πολίτες αρχίζουν να επωφελούνται από τέτοιες πλατφόρμες, όλο και περισσότερες υπηρεσίες ψηφιοποιούνται και οι κυβερνήσεις γίνονται ταχύτερες και αποτελεσματικότερες, ξεπερνώντας ζητήματα που συνδέονται με τις φυσικές διαδικασίες αυτών των υπηρεσιών.

Ίσως ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών καταπολεμά τη διαφθορά, όπου κι αν αυτή εμφανίζεται. Δεδομένου ότι όλες οι διαδικασίες αυτοματοποιούνται, οι διεφθαρμένοι άνθρωποι που βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας, έχουν πλέον πολύ μεγαλύτερα εμπόδια στο δρόμο τους, καθιστώντας πιο δύσκολο για αυτούς να εκμεταλλευτούν τη θέση τους.

Η οργάνωση, η ενσωμάτωση, ο χρόνος και τα χρήματα είναι βασικές πτυχές της ηλεκτρονικής συμμετοχής. Δεδομένου ότι όλα τα δεδομένα και οι πληροφορίες αποθηκεύονται σε υπηρεσίες cloud, αυτό καθιστά τις υπηρεσίες πολύ ταχύτερες και τους εργαζόμενους πιο αποτελεσματικούς. Συνολικά, οι δημόσιες αρχές θα είναι πιο αποτελεσματικά οργανωμένες και οι πολίτες θα εξυπηρετούνται πιο αποτελεσματικά.

Πολυφωνία – πολλές φωνές για μία χορωδία

Οι πρακτικές της ηλεκτρονικής συμμετοχής επιτρέπουν στους πολίτες να αντιμετωπίζουν και να επιλύουν άμεσα τα ζητήματα που τους απασχολούν μέσω κυβερνητικών φόρουμ ή ιστότοπων. Ο καθένας μπορεί να επικοινωνήσει με την εκάστοτε δημόσια υπηρεσία, ανάλογα με το θέμα, για την επίλυσή του.

Συν τοις άλλοις, σε αρκετές χώρες, μπορούμε να βρούμε ψηφιακές πλατφόρμες μέσω των οποίων οι πολίτες μπορούν να θέσουν τους προβληματισμούς τους απευθείας στην κυβέρνηση. Το καλύτερο παράδειγμα είναι αυτό του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου κάθε πολίτης μπορεί να δημιουργήσει ή να υποστηρίξει μια αναφορά για οποιοδήποτε θέμα. Σε μια τέτοια περίπτωση, εάν οι εγγεγραμμένες υπογραφές της αναφοράς ξεπεράσουν έναν ορισμένο αριθμό, τότε το ζήτημα πρέπει να απαντηθεί και να αντιμετωπιστεί από το κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου.Με αυτόν τον τρόπο, όλοι οι πολίτες μπορούν να ευαισθητοποιηθούν για συγκεκριμένα κοινωνικά θέματα.

Η συμμετοχή αυξάνεται μέσω της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας

Οι εκλογές είναι ο κύριος, αν όχι ο μοναδικός, τρόπος με τον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις στις ευρωπαϊκές χώρες. Από τους μαθητές των σχολείων που ψηφίζουν για τους εκπροσώπους τους στα αντίστοιχα μαθητικά σώματα, μέχρι τις εθνικές εκλογές, οι άνθρωποι συγκεντρώνονται στα εκλογικά κέντρα για να εκφράσουν την υποστήριξή τους στον υποψήφιο της προτίμησής τους. Αυτό σημαίνει ότι, συνήθως, οι πολίτες πρέπει να μεταβούν στο εκλογικό τμήμα όπου είναι εγγεγραμμένοι, καλύπτοντας συχνά μεγάλη απόσταση. Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς ότι αυτή η διαδικασία δεν είναι δυνατή για όλους, και για όσους είναι, απαιτεί μεγάλο φόρο σε χρόνο και χρήμα. Ως συνήθως, στις εκδηλώσεις ψηφοφορίας, οι ουρές και οι μεγάλοι χρόνοι αναμονής αποτελούν βασικό συστατικό της συνταγής.

Οι εκλογές για εργατικά σωματεία, ενώσεις, εταιρείες, συνεταιρισμούς κ.λπ. αναμένεται να λάβουν πολύ μεγαλύτερη προσέλευση ψηφοφόρων, όταν η ψηφοφορία πραγματοποιείται ηλεκτρονικά. Οι διαδικασίες επιτρέπουν στους πολίτες να συμμετέχουν άμεσα και εύκολα από την άνεση του σπιτιού τους μέσω των πλατφορμών ψηφοφορίας που έχουν αναπτυχθεί για το σκοπό αυτό. Η διαδικασία της ψηφοφορίας έχει γίνει πολύ πιο εύκολη από ό,τι ήταν η φυσική ψηφοφορία, και εξακολουθεί να είναι, σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. Δεν υπάρχουν ουρές, αναμονή σε ουρές, ταξίδια σε μεγάλες αποστάσεις μπρος και πίσω, ακόμη καλύτερος έλεγχος της διαφάνειας της διαδικασίας.

Συμπερίληψη των Πολιτών

Η με αργούς ρυθμούς εισαγωγή του εργαλείου της ηλεκτρονικής συμμετοχής απέχει πολύ από το να γίνει πραγματικότητα στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης και, κυρίως, εξακολουθεί να αποτελεί μια πολύπλοκη διαδικασία για τις περισσότερες μειονεκτούσες ομάδες, είτε για τους ημεδαπούς είτε για τις αλλοδαπές ομάδες.

Είναι σημαντικό να μάθουμε πώς να ασκούμε πίεση σε διάφορες ομάδες της κοινωνίας, αυτό μπορεί να γίνει είτε μέσω μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προς τον δήμαρχο, να ελέγξουμε τα ηλεκτρονικά δεδομένα δαπανών του δήμου και να δημιουργήσουμε μια τοπική ομάδα πίεσης, είτε να ορίσουμε ομάδες συμμετοχής για να ζητήσουμε αλλαγές. Δυστυχώς, η ηλεκτρονική συμμετοχή εξακολουθεί να είναι περιορισμένα διαδεδομένη στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά τις πλατφόρμες διανομής και τον τρόπο πρακτικής χρήσης πολλών υφιστάμενων εργαλείων (πύλες ανοικτών δεδομένων, πλατφόρμες ψηφιακής διοίκησης ή ειδικές υπηρεσίες για τους πολίτες). Ως εκ τούτου, η ηλεκτρονική συμμετοχή απέχει ακόμη πολύ από το να καταστήσει τις φωνές των μειονεκτούντων ατόμων, των μεταναστών, των ευάλωτων ομάδων και των ηλικιωμένων, μέρος των δημόσιων διαδικασιών και να συμμετάσχουν σε θέματα που τους αφορούν, για πολιτιστικούς, τεχνικούς και άλλους λόγους.

Πράγματι, η ηλεκτρονική συμμετοχή σημαίνει ότι διευκολύνει την ένταξη, καθώς οι άνθρωποι μπορούν να συμμετέχουν πιο ευέλικτα σε μια κοινωνία, ωστόσο στις περισσότερες χώρες της ΕΕ αυτό δεν είναι ακόμη πραγματικότητα.