Δυσκολίες και Ζητήματα Εμπιστοσύνης

Η έννοια της ηλεκτρονικής συμμετοχής υπάρχει εδώ και μερικά χρόνια, αλλά εξακολουθεί να θεωρείται αρκετά νέα. Φέρνει επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο εμείς, οι πολίτες, αλληλεπιδρούμε με τις Αρχές και την κυβέρνηση στο σύνολό της, και είναι εύκολο να φανταστεί κανείς ότι αυτό δεν έγινε χωρίς προβλήματα. Όπως κάθε τι νέο και καινοτόμο, η ηλεκτρονική συμμετοχή έχει να αντιμετωπίσει ορισμένες προκλήσεις για να εφαρμοστεί με επιτυχία.

Πρώτα απ’ όλα, η ηλεκτρονική συμμετοχή εξακολουθεί να απασχολεί τους περισσότερους από τους πολίτες που συνεργαστήκαμε στο έργο DigEqual, και αφορά κυρίως την επεξεργασία των δεδομένων και την προκατάληψη ότι “η κυβέρνηση γνωρίζει τα πάντα για εμάς”. Μια τέτοια δήλωση ενθαρρύνεται από την παραπληροφόρηση σχετικά με τον ρόλο του κράτους και τη σχετικά νέα έννοια της ηλεκτρονικής συμμετοχής.

Η ηλεκτρονική συμμετοχή είναι ένας νέος τρόπος αλληλεπίδρασης των πολιτών με την κυβέρνηση με τη χρήση ψηφιακών εργαλείων. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι διστάζουν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα εργαλεία επειδή δεν τα κατανοούν αρκετά καλά. Ανησυχούν για τον τρόπο με τον οποίο θα χειριστούν τις προσωπικές τους πληροφορίες και πιστεύουν ότι η κυβέρνηση έχει πολύ μεγάλη δύναμη και μπορεί να εισβάλει στην ιδιωτική τους ζωή. Οι ανησυχίες αυτές προέρχονται από την έλλειψη πληροφοριών και γνώσεων σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της ηλεκτρονικής συμμετοχής.

Ένας λόγος για αυτόν τον δισταγμό είναι ο φόβος ότι τα δεδομένα τους μπορεί να χρησιμοποιηθούν καταχρηστικά. Ορισμένοι άνθρωποι ανησυχούν ότι η κυβέρνηση θα χρησιμοποιήσει τα προσωπικά τους στοιχεία για να τους κατασκοπεύσει ή να κάνει πράγματα που δεν εγκρίνουν. Αυτοί οι φόβοι συχνά τροφοδοτούνται από ψευδείς πληροφορίες και παρανοήσεις, οι οποίες κάνουν τους ανθρώπους να μην εμπιστεύονται την κυβέρνηση.

Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι δεν έχουν όλοι ίση πρόσβαση στην τεχνολογία ή δεν γνωρίζουν πώς να τη χρησιμοποιούν. Ορισμένοι άνθρωποι δεν έχουν τις απαραίτητες δεξιότητες ή τα απαραίτητα εργαλεία για να συμμετάσχουν πλήρως στην ηλεκτρονική συμμετοχή. Αυτό δημιουργεί ένα χάσμα μεταξύ εκείνων που μπορούν να επωφεληθούν από αυτά τα εργαλεία και εκείνων που δεν μπορούν.

Πολλοί άνθρωποι επίσης δεν γνωρίζουν ότι υπάρχουν εργαλεία ηλεκτρονικής συμμετοχής ή πώς μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν για να συμμετάσχουν στη λήψη αποφάσεων. Η κυβέρνηση πρέπει να κάνει καλύτερη δουλειά στο να ενημερώνει τους ανθρώπους για αυτά τα εργαλεία και για το πώς μπορούν να φανούν χρήσιμα.

Για την επίλυση αυτών των ζητημάτων, πρέπει να είμαστε σαφείς και ανοιχτοί σχετικά με τον τρόπο προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Η κυβέρνηση θα πρέπει να εξηγήσει ποια μέτρα εφαρμόζονται για την ασφάλεια των πληροφοριών και τον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής των ανθρώπων.

Πρέπει επίσης να βοηθήσουμε όσους δεν έχουν πρόσβαση στην τεχνολογία ή δεν γνωρίζουν πώς να τη χρησιμοποιήσουν. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την παροχή ηλεκτρονικών υπολογιστών και προγραμμάτων κατάρτισης στις κοινότητες για να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να εξοικειωθούν με τα ψηφιακά εργαλεία, ακριβώς αυτό που αφορά το DigEqual.

Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στις δυσκολίες και τα ζητήματα εμπιστοσύνης που σχετίζονται με την ηλεκτρονική συμμετοχή.

Δυσκολίες της e-συμμετοχής

Η κύρια δυσκολία της e-συμμετοχής και της αξιοποίησης των δυνατοτήτων που προσφέρει είναι το ίδιο το ψηφιακό χάσμα. Σε δύο ξεχωριστά επίπεδα, είναι γεγονός ότι δεν διαθέτουν όλοι οι πολίτες τον απαραίτητο εξοπλισμό για να έχουν πρόσβαση στις προσφερόμενες υπηρεσίες. Και ακόμη και αν στην Ευρώπη του 21ου αιώνα μπορούμε να ισχυριστούμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι διαθέτουν έναν φορητό υπολογιστή ή τουλάχιστον ένα smartphone, καθώς και σύνδεση στο διαδίκτυο, αυτό δεν ισχύει για όλους. Ωστόσο, το ψηφιακό χάσμα δεν αφορά μόνο το αν οι πολίτες έχουν τα μέσα για να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες ηλεκτρονικής συμμετοχής που προσφέρονται, διότι αυτό το πρόβλημα έχει σχεδόν λυθεί. Είναι αλήθεια ότι ακόμη και στις αγροτικές περιοχές της Ευρώπης, οι περισσότεροι πολίτες έχουν πρόσβαση σε ψηφιακές συσκευές, άρα και στις υπηρεσίες.

Αν λοιπόν η πρόσβαση στις συσκευές δεν αποτελεί ζήτημα, τότε τι είναι; Σήμερα, ο όρος ψηφιακό χάσμα αναφέρεται κυρίως στην έλλειψη των απαιτούμενων δεξιοτήτων και ικανοτήτων για την αξιοποίηση των διαθέσιμων εργαλείων και πλατφορμών. Με απλά λόγια, δεν πρόκειται για την κατοχή φορητού υπολογιστή ή smartphone, αλλά για την άνεση στη χρήση τους και την ένταξη σε συγκεκριμένες διαδικασίες. Το έργο DigEqual, μαζί με το τρέχον εκπαιδευτικό πρόγραμμα, στοχεύει στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης στους πολίτες που δεν διαθέτουν τις απαραίτητες δεξιότητες αλλά θέλουν να συμμετέχουν ψηφιακά και να επωφεληθούν από τις υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, διαλύοντας έτσι τυχόν προβλήματα εμπιστοσύνης που μπορεί να εμφανιστούν.

Ζητήματα εμπιστοσύνης

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η ηλεκτρονική συμμετοχή και οι πρακτικές της είναι αρκετά νέες, με τις ρίζες της να είναι εξίσου κοινές μεταξύ της δημοκρατίας και της τεχνολογίας. Όσον αφορά την ουσία της, πολλοί πολίτες εκφράζουν ζητήματα εμπιστοσύνης όσον αφορά τις ψηφιακές πλατφόρμες, τους ιστότοπους και τις γενικές διαδικασίες της ηλεκτρονικής συμμετοχής καθώς και τον τρόπο με τον οποίο αυτές χειρίζονται τις προσωπικές τους πληροφορίες. Τα ονόματα, τα προσωπικά δεδομένα, οι διευθύνσεις κ.λπ. είναι μερικές μόνο από τις πληροφορίες εισόδου που πρέπει να παρέχει ένας χρήστης κατά την ψηφιακή συμμετοχή του, ανάλογα με το θέμα.

Και πάλι, η γνώση και η εκπαίδευση είναι το κλειδί. Πώς επεξεργάζονται τα δεδομένα, με ποιους τρόπους μπορούν να χρησιμοποιηθούν, για πόσο χρονικό διάστημα μπορούν να αποθηκευτούν και ποια είναι τα δικαιώματα του χρήστη; Με την κατανόηση της έννοιας της ψηφιακής ύπαρξης και συμμετοχής, καθώς και των δικαιωμάτων τους, οι χρήστες οικοδομούν εμπιστοσύνη στις αναφερόμενες πρακτικές και διαδικασίες και έτσι αρχίζουν να τις χρησιμοποιούν.

Ένα δεύτερο αρκετά σημαντικό και ενδιαφέρον ζήτημα που συνδέεται με την εμπιστοσύνη είναι η πεποίθηση ορισμένων χρηστών ότι η ηλεκτρονική συμμετοχή δεν έχει αντίκτυπο επειδή δεν ακούγεται η φωνή τους. Το καλύτερο παράδειγμα, σε αντίθεση με αυτή την πεποίθηση, είναι και πάλι το σύστημα υπογραφών στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου αν οι πολίτες συγκεντρώσουν ένα συγκεκριμένο αριθμό υπογραφών στην αντίστοιχη πλατφόρμα, το κοινοβούλιο υποχρεούται να απαντήσει στο θέμα που τέθηκε.

Παράλληλα, βλέπουμε να δημοσιεύονται όλο και περισσότερες πληροφορίες, από κυβερνητικούς νόμους μέχρι προσλήψεις υπαλλήλων, θέματα που όλα τίθενται στο τραπέζι της δημόσιας συζήτησης και διαβούλευσης μεταξύ πολιτών και κυβερνήσεων. Αυτό όχι μόνο διασφαλίζει ότι όλο και περισσότερες φωνές ακούγονται, αλλά και δημιουργεί δίκτυα επικοινωνίας μεταξύ των πολιτών, σχετικά με δημόσια θέματα.