Τι είναι η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση;
Η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση – ή Ψηφιακή Διακυβέρνηση ή Ηλεκτρονική Διοίκηση – είναι η εφαρμογή των ΤΠΕ στις κυβερνητικές υπηρεσίες. Περιλαμβάνει την παροχή δημόσιων υπηρεσιών με ψηφιακά μέσα, ώστε να παρέχεται στους πολίτες και τις επιχειρήσεις πιο προσιτή πρόσβαση σε κυβερνητικές πληροφορίες και υπηρεσίες, να βελτιώνεται η ποιότητα των υπηρεσιών αυτών και να παρέχονται περισσότερες ευκαιρίες συμμετοχής στους δημοκρατικούς θεσμούς και διαδικασίες. Δηλαδή, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση είναι ένα σύστημα που καθιστά τις υπηρεσίες που προσφέρει η δημόσια διοίκηση ψηφιακές και συνεπώς απαλλαγμένες από έγγραφα.
Πώς μπορούμε να περιγράψουμε την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση; Αποδοτικότητα, αποτελεσματικότητα, διαφάνεια, λειτουργικότητα, προσβασιμότητα, χρηστικότητα, ποιότητα υπηρεσιών και διαλειτουργικότητα είναι οι όροι που έρχονται στο μυαλό μας για να περιγράψουμε την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση.
Ποιος είναι ο στόχος της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης; Ο στόχος δεν είναι τόσο η αυτοματοποίηση των υφιστάμενων διαδικασιών όσο η αλλαγή τους: η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση μετασχηματίζει τον τρόπο με τον οποίο η δημόσια διοίκηση διεξάγει εργασίες και παρέχει υπηρεσίες, βελτιώνοντας σημαντικά τις εσωτερικές λειτουργίες και την εξυπηρέτηση των πολιτών.
Σε ποιους απευθύνεται η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση; Η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση απευθύνεται στους πολίτες, στις επιχειρήσεις και στην ίδια τη δημόσια διοίκηση. Από την άποψη αυτή, η ροή πληροφοριών και υπηρεσιών από τους πολίτες προς τη δημόσια διοίκηση, από τη δημόσια διοίκηση προς τους πολίτες και εντός της ίδιας της δημόσιας διοίκησης, αυξήθηκε σημαντικά και αποτελεί ένα από τα πλεονεκτήματα της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. Ανάλογα με το κοινό-στόχο, μπορούμε να διακρίνουμε τέσσερις ροές πληροφοριών και υπηρεσιών:
- Η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση μπορεί να απευθυνθεί άμεσα στο δημόσιο, εγκαθιδρύοντας τη διαλειτουργικότητα μεταξύ των κυβερνητικών τομέων, που ονομάζεται “Government to Government” (G2G),
- Μπορεί να απευθύνεται στους πολίτες, επιτρέποντας τους να έχουν πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα κυβερνητικών υπηρεσιών, καθιερώνοντας τη λεγόμενη “κυβέρνηση προς τον πολίτη” (Government to Citizen – G2C),
- Μπορεί να απευθύνεται σε επιχειρήσεις, διευκολύνοντας την επικοινωνία μεταξύ κυβέρνησης και επιχειρήσεων σε ένα σύστημα “Government to Business” (G2B),
- Τέλος, μπορεί να απευθύνεται στους υπαλλήλους της δημόσιας διοίκησης στο πλαίσιο της αλληλεπίδρασης “κυβέρνηση προς υπαλλήλους” (Government to Employees – G2E)..
Γιατί είναι αποτελεσματική η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση; Η τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2022) ορίζει τέσσερις βασικές διαστάσεις της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης που αποτελούν τη βάση της αποτελεσματικότητάς της. Οι διαστάσεις αυτές είναι:
- Γνωρίζετε ότι μπορείτε να κατεβάσετε εφαρμογές ψηφιακών υπηρεσιών απευθείας στο κινητό σας τηλέφωνο; Γνωρίζετε ότι μπορείτε να ζητήσετε βοήθεια αν έχετε δυσκολίες στη χρήση τους;
Όλα αυτά είναι δυνατά επειδή τα εργαλεία αυτά έχουν σχεδιαστεί με μια προσέγγιση που επικεντρώνεται στον χρήστη. Οι χρήστες που προορίζονται ως επιχειρήσεις, κυβερνητικοί υπάλληλοι και, κυρίως, οι πολίτες είναι οι πρωταρχικοί δικαιούχοι και χρήστες των εργαλείων Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. Από την άποψη αυτή, οι κυβερνήσεις της ΕΕ έχουν συνειδητοποιήσει τον βασικό ρόλο των χρηστών (πολιτών και επιχειρήσεων) στην ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών, στη διάθεσή τους στο διαδίκτυο, σε προσιτές τιμές μέσω εφαρμογών για κινητά τηλέφωνα και στην παροχή ηλεκτρονικών συστημάτων υποστήριξης.
- Κάθε φορά, πρέπει να συμπληρώνω την ημερομηνία γέννησης. Τι συμβαίνει με αυτά τα δεδομένα;
Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, οι κυβερνήσεις πρέπει να εφαρμόζουν πολιτικές διαφάνειας. Πράγματι, η άλλη βασική διάσταση είναι η διαφάνεια, η οποία “προάγει την αποτελεσματικότητα, τη λογοδοσία και την εμπιστοσύνη στους οργανισμούς του δημόσιου τομέα” (European Commission et al., 2022, σ. 24). Η διαφάνεια δείχνει πώς οι δημόσιες διοικήσεις χειρίζονται τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών – μεταξύ των πιο συνηθισμένων είναι η διεύθυνση κατοικίας και η ημερομηνία γέννησης – και για ποιούς σκοπούς. Δείχνει επίσης πώς οι πολίτες μπορούν να συμμετέχουν στη διαδικασία χάραξης πολιτικής και σχεδιασμού των ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Ένας υψηλός βαθμός διαφάνειας στο σχεδιασμό των υπηρεσιών μπορεί να υποστηρίξει τις συμμετοχικές διαδικασίες (π.χ. Participa.gov, που εκπονήθηκε από την πορτογαλική κυβέρνηση).
- Οπότε, μπορώ πραγματικά να κάνω τα πάντα online;
Χάρη στους «Key Enablers», μπορείτε να παρακολουθείτε τα έγγραφα, τις αποδείξεις και την πιστοποιημένη αλληλογραφία σας. Οι «Key Enablers», είναι εργαλεία – βασικοί παράγοντες του ψηφιακού μετασχηματισμού, που υποστηρίζουν αποτελεσματικές, ασφαλείς και εύκολα προσβάσιμες υπηρεσίες Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, όπως η ηλεκτρονική ταυτότητα (eID), τα ηλεκτρονικά έγγραφα (e-documents) και το ψηφιακό ταχυδρομείο.
- Τι συμβαίνει αν είμαι αλλοδαπός πολίτης;
οι υπηρεσίες Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης έχουν σχεδιαστεί ώστε να είναι διασυνοριακές υπηρεσίες, καθιστώντας τις υπηρεσίες διαθέσιμες σε αλλοδαπούς και διεθνείς εταιρείες.
Σε ποιους τομείς μπορεί να εφαρμοστεί η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση;
Οι υπηρεσίες Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης μπορούν να εφαρμοστούν σε ένα ευρύ φάσμα τομέων.
Τι συμβαίνει αν τα ψηφιακά εργαλεία εφαρμοστούν στη διδασκαλία; Το αποτέλεσμα είναι η ανάπτυξη νέων τρόπων διδασκαλίας που είναι διαδραστικοί και ευέλικτοι ως προς το χώρο και το χρόνο, δίνοντας το έναυσμα για την ηλεκτρονική εκπαίδευση, γνωστή και ως e–education. Αυτή η κατηγορία ψηφιακών υπηρεσιών περιλαμβάνει τη χρήση της τεχνολογίας και των ψηφιακών εργαλείων για τη διδασκαλία και τη μάθηση.
Μπορώ να πληρώσω ηλεκτρονικά και να παρακολουθώ τις πληρωμές μου; Ναι, είναι επίσης ταχύτερο, ασφαλέστερο και πιο πρακτικό από τα μετρητά. Με την ηλεκτρονική τιμολόγηση (e–billing), τα παραστατικά αποστέλλονται ηλεκτρονικά και οι πληρωμές σας διεκπεραιώνονται ηλεκτρονικά χωρίς έντυπα. Οποιεσδήποτε οικονομικές συναλλαγές με χρεωστικές κάρτες, τραπεζικές μεταφορές, άμεσες χρεώσεις σε εφαρμογές κινητών τηλεφώνων ή πληρωμές με βάση κωδικούς QR αποτελούν μέρος των ηλεκτρονικών πληρωμών.
Πρέπει να περιμένω στην ουρά στο ταμείο για να αγοράσω εισιτήριο συναυλίας; Όχι, χάρη στις υπηρεσίες ηλεκτρονικής αναψυχής (e–leisure), μπορείτε να κλείσετε online πολλές δραστηριότητες αναψυχής, όπως αεροπορικά εισιτήρια, διαμονή, δραστηριότητες ψυχαγωγίαςς κ.ο.κ.
Έχω κρυώσει και θα προτιμούσα να μην βγω από το σπίτι. Μπορώ να κλείσω το επόμενο ραντεβού μου με τον γιατρό απευθείας από το σπίτι; Χάρη στα εργαλεία ηλεκτρονικής υγείας (e-health), οι υπηρεσίες υγείας και οι πληροφορίες παρέχονται άμεσα μέσω των διαφόρων εθνικών πλατφορμών.
Η συμμετοχή μου στα κοινά αποδεικνύεται μόνο με το να βγαίνω στους δρόμους;
Όχι, οι υπηρεσίες ηλεκτρονικής συμμετοχή (e–participation) προσφέρουν διαδικτυακά εργαλεία που συμπληρώνουν την δια ζώσης πολιτική και πολιτειακή συμμετοχή. Επιδιώκει την αύξηση της πρόσβασης σε δημόσιες πληροφορίες και υπηρεσίες για την ενδυνάμωση των ατόμων και την πρόοδο της κοινωνίας, ενώ παράλληλα προωθεί τη συμμετοχή στη χάραξη πολιτικής. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την καλύτερη συνεργασία μεταξύ κυβερνήσεων και πολιτών.
Έχασα τη δουλειά μου και πρέπει να αλλάξω την κατάστασή μου από εργαζόμενος σε άνεργο για να πάρω κρατική βοήθεια, αλλά ο δήμος είναι μακριά από το σπίτι μου. Μπορώ να αλλάξω την ιδιότητά μου ηλεκτρονικά;
Ναι, η ηλεκτρονική διοίκηση (e-administration) χρησιμοποιεί τις τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας για να βελτιώσει την εσωτερική λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών και να τις καταστήσει πιο προσιτές στους χρήστες, παρέχοντας πληροφορίες διαθέσιμες στο διαδίκτυο και με τη δυνατότητα λήψης εντύπων για εκτύπωση από τον χρήστη, που μπορούν να συμπληρωθούν και να επικυρωθούν απευθείας στο διαδίκτυο, με δυνατότητα αίτησης ή υποβολής δήλωσης και ηλεκτρονικής αποστολής του εντύπου.
Τι πρέπει να γνωρίζετε για την ψηφιακή σας ταυτότητα;
Για να αποκτήσετε πρόσβαση σε υπηρεσίες της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, πρέπει να δημιουργήσετε μια Ψηφιακή Ταυτότητα μέσω της οποίας θα αποδεικνύετε με ασφάλεια και αξιοπιστία την ταυτότητά σας. Μια ψηφιακή ταυτότητα για ψηφιακές κυβερνητικές υπηρεσίες δημιουργείται συνήθως με βάση το έγγραφο ταυτότητάς σας (συνήθως από την αστυνομική ταυτότητα ή το διαβατήριο).
Εκτός από την ηλεκτρονική ταυτότητα, η έννοια της ψηφιακής ταυτότητας επεκτείνεται και σε άλλους παράγοντες. Κάθε φορά που κάνουμε εγγραφή σε έναν ιστότοπο, είτε πρόκειται για μια κυβερνητική πύλη, μια ηλεκτρονική τράπεζα ή άλλου τύπου υπηρεσία, χρειαζόμαστε μια σειρά από στοιχεία που δημιουργούν την ψηφιακή μας ταυτότητα. Για να αποκτήσουμε πρόσβαση σε μια πύλη χρειαζόμαστε συνήθως διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, όνομα χρήστη και κωδικούς πρόσβασης.
Επιπλέον, η διαδικτυακή μας ταυτότητα προσδιορίζεται με την παρακολούθηση όλων των δραστηριοτήτων που εκτελούμε στο διαδίκτυο: τόσο οι δραστηριότητες διαδικτυακής αναζήτησης όσο και το ιστορικό ή η συμπεριφορά των αγορών μας καταγράφονται και καθορίζουν τις τάσεις της διαδικτυακής μας ταυτότητας.
Είναι σημαντικό να κατανοήσετε την αξία της ψηφιακής σας ταυτότητας. Μπορεί να εκλαμβάνεται ως κάτι προσωρινό, αλλά δεν είναι. Επειδή αφήνετε ένα ίχνος από κάθε πληροφορία που διαβάζετε ή δημιουργείτε όταν μπαίνετε στο διαδίκτυο, η ψηφιακή σας ταυτότητα είναι εξίσου ισχυρή με την ταυτότητά σας εκτός διαδικτύου: όταν κάτι μοιράζεται ή αναρτάται στο διαδίκτυο, μπορεί να παραμείνει εκεί επ’ αόριστον, αφήνοντας ένα ψηφιακό αποτύπωμα – ένα αρχείο όλων των διαδικτυακών σας αλληλεπιδράσεων – που μπορούν να το δουν και άλλοι (NSW Department of Education, n.d.).
Υπό αυτή την έννοια, μια ψηφιακή ταυτότητα μπορεί να περιλαμβάνει πληροφορίες όπως: όνομα και ημερομηνία γέννησης, διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, όνομα χρήστη και κωδικούς πρόσβασης, αριθμούς κοινωνικής ασφάλισης, αριθμούς διαβατηρίων, δραστηριότητες διαδικτυακής αναζήτησης, ιστορικό ή συμπεριφορά αγορών κ.ο.κ.
Μόλις δημιουργηθεί η ψηφιακή ταυτότητα (σε οποιονδήποτε ιστότοπο), υπάρχουν συμβουλές που μπορείτε να ακολουθήσετε για να διαχειριστείτε την ταυτότητά σας με ασφάλεια. Μπορείτε να αλλάζετε τακτικά το PIN και τον κωδικό πρόσβασής σας, να αποφεύγετε την επαναχρησιμοποίηση παρόμοιων κωδικών πρόσβασης και εναλλακτικά να χρησιμοποιείτε την υπηρεσία αναγνώρισης προσώπου (FaceID)- μπορείτε επίσης να προστατεύσετε τις προσωπικές σας πληροφορίες συναινώντας ή αφαιρώντας τη συγκατάθεσή σας για την κοινή χρήση των δεδομένων σας σε μια ψηφιακή υπηρεσία.